In 1970 schiep Paulo Freire een geniaal boek: Pedagogiek van de onderdrukten. Een van zijn theorieën is: “Een mens kan men zien als een wezen dat zich aanpast aan de werkelijkheid en dat zich hierin zelfs kan ontwikkelen”. In 2017 ondervond ik dat deze theorie nog steeds springlevend is.
De mensen en met name de kinderen in het vluchtelingenkamp op Samos vertonen soms extreme ontwikkelingen in zeer korte tijd. Freire zegt: “Een mens is extra vormbaar en kneedbaar als er op wat voor manier dan ook onderdrukking plaatsvindt.”
We kunnen over één ding heel duidelijk zijn: opgroeien in een vluchtelingenkamp in Griekenland is een flinke vorm van onderdrukking. Wat daaruit voortkomt is echter niet alleen kommer en kwel.
De kinderen zijn kleine sponzen, ze pakken bijvoorbeeld Engels razendsnel op. Staan ze in de eerste week nog hun tong te breken over het woord ‘footbal’, in week 6 leggen ze mij haarfijn uit dat ik een totaal blinde scheidsrechter ben die structureel overtredingen over het hoofd ziet.
Ik schreef ‘bai bai’ op het bord in plaats van ‘bye bye’. Arme studenten…
Als zo’n verhit kereltje druk voor m’n neus staat te ratelen, kan ik mij alleen maar verbazen over zijn Engels niveau. Iets vergelijkbaars gebeurt in de lessen. Jongens beginnen bij mij in ‘English 0’. Dat is het hoogst haalbare voor mij als onbevoegde leraar in informeel onderwijs (ik schreef ‘bai bai’ op het bord in plaats van ‘bye bye’… Arme studenten). In de eerste lessen moet ik de woorden echt uit ze trekken, maar na een dieet van aandacht, onvoorwaardelijke positiviteit en de nodige humor worden de jongens razendsnel street wise in Engels. De lessen gaan danniet meer over het alfabet, maar over thema’s als mensenrechten.
Ik had tijdens galgje het woord ‘Boobs’ gekozen, de les moest tien minuten onderbroken worden… Helemaal door het dolle heen die gasten!
Maar niet alleen in Engels blinken de kinderen uit in ontwikkeling. Interculturele communicatie kunnen velen ook als kwaliteit bijschrijven. Plots woon je samen met mensen uit 1/3 van de wereld. Hoe zorg je ervoor dat je een beetje behoorlijk kunt leven tussen al deze temperamentvolle mensen uit Azië, het Midden-Oosten en Afrika? Je moet simpelweg. Dus ben je als een stroompje water dat zijn weg zoekt tussen alle kiezelsteentjes van de rivier. Je valt en staat op, je bent in deze overlevingsmodus dus je pakt wat je pakken kan. Het eten is niet ideaal, er is te weinig water, levensruimte en privacy, maar je vangt het op met je flexibele vechtersmentaliteit. Wat dit voor gevolgen gaat hebben op de langere termijn durf ik niet te zeggen, maar ik weet wel dat de kids zich hier in korte tijd ontwikkelen tot superkids.
Waar wij in Nederland straks moeten dealen met de rubberen-stoeptegel-generatie, moet Griekenland dealen met deze rauwe superkids die allerlei vaardigheden in ontzagwekkend tempo naar zich toeharken en gewend zijn om te vechten voor hun bestaan. Deze kinderen gaan concurreren met de Griekse kinderen die gewend zijn om te leren in een lokaal met boeken, schriften en toetsen. Een spannende mix in een land dat al met veel problemen kampt. Vanuit mijn optiek kan deze mix absoluut werken, zolang je je maar houdt aan het dieet: aandacht, onvoorwaardelijke positiviteit en heel veel humor!
RIK
Rik & Charlie 